Hướng dẫn sửa lỗi biến tần LS: Nguyên nhân – Cách khắc phục triệt để tại xưởng

Biến tần (hay VFD – Variable Frequency Drive) LS là một trong những dòng biến tần được sử dụng phổ biến trong công nghiệp Việt Nam, với ưu điểm về tính ổn định, khả năng điều khiển tốt và hỗ trợ nhiều loại động cơ. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, biến tần LS cũng thường gặp các lỗi “trip” hoặc cảnh báo, nếu không được xử lý kịp thời có thể gây gián đoạn sản xuất, hỏng thiết bị hoặc ảnh hưởng tuổi thọ. Việc nhận biết đúng lỗi và có biện pháp khắc phục hợp lý sẽ giúp tăng sự ổn định cho hệ thống và giảm chi phí bảo trì.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau:

1. Tìm hiểu các lỗi thường gặp của biến tần LS (các mã lỗi phổ biến, hiện tượng đi kèm).

2. Phân tích nguyên nhân gây ra từng loại lỗi.

3. Đưa ra các biện pháp khắc phục chi tiết cho mỗi trường hợp.

4. Gợi ý cách phòng chống, bảo trì để giảm thiểu lỗi trong vận hành thực tế.

Phần kết sẽ tổng hợp lại và hướng dẫn cách ứng dụng trong hệ thống điều khiển thực tế.

Tổng quan về lỗi biến tần LS

Trước khi đi vào từng lỗi cụ thể, ta cần hiểu một số khái niệm chung về chức năng bảo vệ lỗi của biến tần:

• Biến tần LS có cơ chế tự ngắt (trip) khi phát hiện các điều kiện bất thường như quá dòng, quá áp, quá nhiệt, chạm đất, mất pha đầu ra… 

• Khi biến tần “trip”, màn hình hoặc bảng LED (keypad) sẽ hiển thị mã lỗi hoặc ký hiệu báo cáo trạng thái (như OC, OL, OHt, OVT, Uv, GFT, OUT, …) để người vận hành hoặc kỹ thuật viên dễ tra cứu. 

• Trong tài liệu kỹ thuật của LS, mục “Troubleshooting” cho các dòng như LV, iG5A, M100, H100… đều liệt kê các lỗi bảo vệ & cách kiểm tra thiết bị, wiring, module I/O, module công suất, quạt làm mát…

• Trên các diễn đàn kỹ thuật, người dùng cũng thường nhắc đến các lỗi OC (Overcurrent), OL (Overload), OVT / UV (Over / Under voltage), GFT (Ground Fault), OUT (lỗi pha đầu ra / module công suất) và các lỗi về quạt, nhiệt độ… 

Vậy hãy cùng đi sâu vào từng lỗi phổ biến, nguyên nhân chi tiết và biện pháp khắc phục.

Các lỗi thường gặp & cách khắc phục

Dưới đây là các lỗi mà người dùng biến tần LS rất dễ gặp, thứ tự liệt kê từ phổ biến nhất tới ít gặp hơn:

1. Sửa biến tần LS Lỗi OC / OCt / OC2 – Quá dòng

2. Sửa biến tần LS Lỗi OL / OLt / OL1 / OL2 / OL3 – Quá tải

3. Sửa biến tần LS Lỗi OH / OHt – Quá nhiệt

4. Sửa biến tần LS Lỗi OVT / OVT (Over Voltage) – Quá áp

5. Sửa biến tần LS Lỗi UV / LV – Điện áp thấp / thấp áp

6. Sửa biến tần LS Lỗi GFT – Chạm đất / dòng lỗi đất

7. Sửa biến tần LS Lỗi OUT / module pha đầu ra

8. Sửa biến tần LS Lỗi mất pha đầu ra (POt, mất pha U/V/W)

9. Sửa biến tần LS Lỗi quạt / làm mát / thông gió

10. Hiện tượng “chạy một lúc rồi dừng”, “không lên đèn khi cấp nguồn”, “động cơ nóng bất thường”

11. Các lỗi phần mềm, cài đặt hoặc cấu hình sai

Mỗi lỗi dưới đây sẽ được phân tích theo: (i) dấu hiệu / mã lỗi thường gặp, (ii) nguyên nhân khả dĩ, (iii) cách kiểm tra & khắc phục chi tiết, (iv) lưu ý khi xử lý.

1. Lỗi OC / OCt / OC2 (Overcurrent – Quá dòng)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Màn hình hiển thị “OC”, “OCt”, “OC1”, “OC2”, “OC3” hoặc “Overcurrent”. 

• Biến tần tự ngắt (trip) khi đang tăng tốc, giảm tốc hoặc đang chạy mà xuất hiện dòng cao bất ngờ.  

• Trong một số trường hợp, lỗi OC xuất hiện ngay cả khi biến tần chưa kết nối động cơ (tức không gắn tải).

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Tải động cơ vượt quá khả năng / quá tải cục bộ
   Khi yêu cầu dòng điện vượt quá định mức của biến tần hoặc động cơ bị kẹt, dòng đột ngột tăng cao.  

2. Thời gian tăng tốc / giảm tốc quá ngắn
   Nếu biến tần phải tăng tốc quá nhanh, nó sẽ dùng dòng cao để đạt tốc độ mục tiêu, dẫn đến lỗi quá dòng. Ngắn mạch pha đầu ra / nội trở dòng / cách điện motor kém
   Nếu cáp motor bị chạm đất, dây bị hỏng hoặc cuộn dây motor có chỗ bị chạm, dòng sẽ bị tăng đột biến. 

3. Module IGBT / bo công suất bị lỗi
   Khi IGBT bị lỗi hoặc gate driver board bị hỏng, bộ dò dòng bên trong biến tần có thể phát tín hiệu quá dòng sai. 

4. Thông số motor / cài đặt biến tần sai
   Nếu dòng định mức motor (cấu hình trong biến tần) được cài thấp hơn thực tế hoặc các tham số motor không đúng, biến tần có thể hiểu rằng đang quá dòng. Biến động tải đột ngột / hệ thống cơ khí bị kẹt
   Khi tải chuyển động đột ngột (ví dụ máy ép, máy nén tải cao), động cơ chịu dòng lớn trong thời gian ngắn. 

5. Mạch dò dòng bị lỗi hoặc bo điều khiển bị hỏng
   Khi mạch đo dòng nội bộ bị sai, biến tần có thể báo quá dòng không đúng.

c) Cách kiểm tra & khắc phục

1. Kiểm tra tải / động cơ / hệ thống cơ khí

   • Kiểm tra xem động cơ có bị kẹt, cản lực lớn hoặc bị vướng chặn không.

   • Dừng hệ thống và quay tay motor nếu có thể để kiểm tra lực cơ khí.

   • Kiểm tra tải xem có vượt công suất thiết kế không.

2. Kéo dài thời gian tăng tốc / giảm tốc (Accel / Decel)

   • Trong thông số biến tần, tăng giá trị Accel / Decel để tránh đột ngột tăng dòng.

   • Điều chỉnh sao cho quá trình tăng tốc mượt, không yêu cầu dòng cao bất ngờ.

3. Kiểm tra cách điện motor và dây dẫn

   • Sử dụng đồng hồ đo cách điện (Megger) để đo cách điện giữa các pha và đất.

   • Kiểm tra dây motor, đầu nối, cáp xem có bị tổn hại hay chạm đất không.

   • Nếu cáp dài, nên xem xét giảm độ dài, dùng dây tối ưu hoặc dùng dây có tiết diện lớn hơn.

4. Kiểm tra module IGBT / bo công suất / mạch đo dòng

   • Khi OC xảy ra ngay cả khi không có tải, module IGBT hoặc mạch đo dòng có thể bị lỗi. Công ty Cổ phần Tập đoàn DAT+2qr.lsis.com+2

   • Thay hoặc sửa các board bị lỗi: driver board, control board, bo công suất.

   • Liên hệ trung tâm bảo hành nếu phần cứng bị cháy hoặc không thể sửa chữa tại chỗ. catecvn.com+2Bán Biến Tần+2

5. Điều chỉnh thông số định mức motor & giới hạn dòng

   • Cập nhật các thông số motor chính xác (dòng định mức, điện áp, công suất) vào biến tần.

   • Kiểm tra thông số bảo vệ dòng (current limit) và nếu cần tăng nhẹ trong giới hạn an toàn.

6. Thử nghiệm chéo / đảo thiết bị

   • Thử dùng biến tần khác điều khiển motor này, hoặc dùng motor khác với biến tần hiện tại để xác định nguồn lỗi (motor hay biến tần).

   • Khi thay module, reset lỗi và chạy không tải xem có còn OC không.

7. Theo dõi lịch sử lỗi & dòng điện thực tế

   • Xem ở biến tần có chức năng lưu “fault log” hoặc hiển thị dòng điện tại thời điểm trip.

   • So sánh dòng thực tế với dòng định mức để xác định chênh lệch bất thường.

Lưu ý: Khi OC xảy ra nhiều lần, không nên “ép chạy” bằng cách tắt chức năng bảo vệ — điều này có thể làm hỏng IGBT hoặc các linh kiện bên trong.

2. Lỗi OL / OLt / OL1 / OL2 / OL3 (Overload – Quá tải)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Màn hình hiển thị “OL”, “OLt”, “OL1”, “OL2”, “OL3” hoặc “Overload”. Biến tần tự ngắt khi dòng điện vượt quá mức cho phép liên tục trong thời gian nhất định.  

• Lỗi OL thường xuất hiện khi hệ thống vận hành liên tục, tải lớn hoặc có dao động tải lớn.

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Tải động cơ > công suất biến tần / động cơ
   Nếu motor hoặc thiết bị tải (bơm, quạt, máy ép…) yêu cầu công suất lớn hơn khả năng định mức, dòng điện vượt mức cho phép. 

2. Kẹt cơ khí, ma sát cao hoặc hỏng kết cấu cơ khí
   Khi động cơ phải đối đầu với lực ma sát lớn hoặc vật cản cơ khí, nó phải kéo dòng cao hơn bình thường.

3. Thông số bảo vệ quá tải / dòng định mức cài sai
   Nếu dòng bảo vệ OL (thông số trong biến tần) đặt quá thấp, biến tần dễ báo quá tải.

4. Dây dẫn quá nhỏ hoặc điện áp rơi cao
   Khi dây cấp cho motor có tiết diện nhỏ hoặc dài, điện áp rơi lớn, khiến motor “thấy” điện áp thấp, điều khiển phải kéo dòng cao hơn để bù.

5. Điện áp nguồn không ổn định
   Nếu nguồn điện vào thường xuyên sụt áp, đặc biệt khi tải nặng, motor có thể bị kéo dòng cao để bù, dẫn đến quá tải.

6. Sự cố phần cứng bên trong biến tần hoặc mạch bảo vệ
   Khi mạch đo dòng hoặc board điều khiển bị lỗi, báo OL sai.

c) Cách kiểm tra & khắc phục

1. Kiểm tra tải và động cơ

   • Kiểm tra xem tải có vượt mức thiết kế không, nếu có nên giảm tải hoặc nâng cấp motor / biến tần.

   • Kiểm tra cơ cấu truyền động (bánh răng, hộp giảm tốc, ma sát) xem có bị kẹt, bôi trơn kém không.

2. Điều chỉnh thông số dòng định mức & thời gian bảo vệ

   • Trong biến tần, xác định thông số dòng motor (P2.05 hoặc tương đương) và đặt phù hợp. 

   • Tăng thời gian bảo vệ nếu cần để tránh nhảy khi tải tăng nhẹ ngắn.

   • Nếu motor có tăng mô-men trong thời điểm khởi động, sử dụng “torque boost” nhưng cẩn trọng để không vượt quá khả năng biến tần.

3. Nâng cấp dây cấp hoặc cải thiện đường dây

   • Sử dụng dây dẫn có tiết diện đúng theo tiêu chuẩn, tránh rơi áp đáng kể.

   • Rút ngắn chiều dài dây nếu có thể hoặc dùng dây lõi tốt, cách điện tốt hơn.

4. Cải thiện nguồn điện cấp

   • Đảm bảo nguồn ổn định, dùng các bộ điều khiển nguồn, ổn áp nếu cần.

   • Không để máy khác gây sụt áp lớn khi đồng thời khởi động.

5. Sửa hoặc thay bo phần cứng nếu bị lỗi

   • Nếu OL xuất hiện khi chạy nhẹ tải hoặc không có lý do, có thể bo đo dòng bị hỏng hoặc control board bị lỗi.

   • Liên hệ trung tâm sửa chữa để kiểm tra và thay linh kiện.

6. Theo dõi và ghi log lỗi

   • Xem lịch sử lỗi để xác định tần suất và điều kiện lỗi OL xuất hiện.

   • Nếu lỗi xuất hiện khi hệ thống đang cao tải, nên có kế hoạch nâng cấp hoặc điều chỉnh.

3. Lỗi OH / OHt (Overheat – Quá nhiệt)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Màn hình hoặc LED hiển thị “OH”, “OHt” hoặc “Overheat”.

• Biến tần ngắt hoạt động khi nhiệt độ nội bộ vượt quá giới hạn thiết kế. thietbidienls.net+5CÔNG TY CỔ PHẦN KỸ THUẬT VAC+5sol.ls-electric.com+5

• Có thể xảy ra ở máy chạy lâu, môi trường nhiệt cao, hoặc khi quạt làm mát bị lỗi.

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Quạt làm mát hỏng / không hoạt động
   Nếu quạt tản nhiệt, quạt gió bị lỗi hoặc bị dừng, lượng không khí lưu thông giảm. 

2. Tản nhiệt / khe thông gió bị bít, nhiều bụi
   Bụi, vật cản hoặc vật lạ che kín khe thông gió, làm giảm khả năng làm mát.

3. Nhiệt độ môi trường quá cao
   Nếu biến tần được đặt trong phòng kín, không thông gió, nhiệt độ xung quanh cao hơn giới hạn cho phép.

4. Biến tần bị quá tải / dòng cao kéo dài
   Khi biến tần hoạt động ở dòng cao lâu ngày, sinh nhiệt lớn, dẫn đến quá nhiệt.

5. Lỗi cảm biến nhiệt độ / mạch đo nhiệt
   Khi cảm biến nhiệt độ bên trong bị hỏng, biến tần có thể báo vượt nhiệt sai.

c) Cách kiểm tra & khắc phục

1. Kiểm tra quạt làm mát

   • Kiểm tra xem quạt có quay khi cấp nguồn không (có tiếng quay, điện áp cung cấp đúng).

   • Nếu quạt hỏng, thay quạt mới chính hãng hoặc tương thích.

2. Làm sạch khe tản nhiệt & vệ sinh

   • Định kỳ hút bụi, vệ sinh các khe tản nhiệt, không để bụi đóng lâu ngày.

   • Đảm bảo không có vật chặn luồng không khí.

3. Đảm bảo môi trường đặt biến tần phù hợp

   • Không đặt biến tần trong phòng kín, kín gió.

   • Nên có thông gió, điều hòa nếu môi trường công nghiệp có nhiệt độ cao.

4. Giảm tải hoặc điều chỉnh thông số

   • Nếu biến tần đang chạy tải cao lâu, có thể giảm tải hoặc chọn biến tần công suất cao hơn.

   • Điều chỉnh chế độ vận hành sao cho biến tần không phải chạy ở mức tối đa liên tục.

5. Kiểm tra cảm biến / mạch đo nhiệt

   • Nếu biến tần báo quá nhiệt mà quạt và môi trường đều bình thường, cảm biến nhiệt có thể hỏng.

   • Thay thế cảm biến hoặc mạch đo nhiệt nếu cần.

4. Lỗi OVT / Over voltage (Quá áp)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Biến tần hiển thị lỗi “OVT”, “Over voltage” hoặc ký hiệu tương đương. 

• Xuất hiện khi biến tần đang dừng, giảm tốc hoặc khi tải tái sinh (regenerative) đưa điện về lưới DC bus. 

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Điện áp nguồn đầu vào quá cao (spike, surge)
   Nếu nguồn điện cấp có tăng áp đột ngột hoặc dao động cao.

2. Tải tái sinh / năng lượng hồi vào (regenerative load)
   Trong một số hệ thống như máy nâng hạ, máy cán, khi motor chuyển sang phát năng lượng về biến tần, có thể làm điện áp DC tăng cao.

3. Giảm tốc nhanh / dừng nhanh
   Khi biến tần giảm tốc quá nhanh, năng lượng động cơ còn dư có thể làm điện áp trên bus tăng đột ngột.

4. Điện trở xả (brake resistor) bị thiếu hoặc không đủ công suất
   Nếu không có điện trở xả hoặc điện trở không đủ để hút năng lượng dư, điện áp DC bus sẽ không được điều chỉnh.

5. Sự cố mạch điều khiển / linh kiện bị lỗi
   Khi mạch điều khiển, board DC bus, bo công suất có vấn đề, biến tần có thể không kiểm soát điện áp đúng.

c) Cách kiểm tra & khắc phục

1. Kiểm tra điện áp nguồn cấp

   • Sử dụng thiết bị đo để kiểm tra xem điện áp nguồn có thường xuyên vượt mức cho phép không (spike).

   • Nếu nguồn yếu, cân nhắc dùng ổn áp, bộ lọc transients hoặc surge protector.

2. Sử dụng điện trở xả (brake resistor) / bộ hãm DC (dynamic brake unit)

   • Lắp thêm điện trở xả đúng công suất để hút năng lượng tái sinh.

   • Kiểm tra xem điện trở xả có bị hỏng hoặc không đủ công suất không.

   • Nếu hệ thống có tải tái sinh mạnh, cần thiết kế hệ thống tái sinh (regenerative unit) hoặc chopper.

3. Kéo dài thời gian giảm tốc (Decel)

   • Giảm độ dốc khi dừng, không dừng đột ngột.

   • Điều chỉnh tham số giảm tốc để tránh dòng hồi cao.

4. Kiểm tra mạch điều khiển & linh kiện phần cứng

   • Kiểm tra bo DC bus, tụ điện, board mạch.

   • Nếu phát hiện linh kiện lỗi, thay linh kiện chính hãng hoặc liên hệ trung tâm bảo hành.

5. Lắp thêm thiết bị chống tăng áp (snubber, varistor, surge absorber)

   • Dùng các linh kiện bảo vệ để ngăn các xung điện áp cao từ hệ thống điện lưới.

   • Sử dụng nguồn điện có ổn định, tránh dao động lớn.

6. Theo dõi điện áp DC bus & log lỗi

   • Biến tần LS thường có tham số hiển thị điện áp DC bus và lịch sử lỗi OVT. 

   • Kiểm tra xem mức điện áp DC bus khi lỗi xuất hiện là bao nhiêu, từ đó xác định cao hơn ngưỡng an toàn bao nhiêu.

5. Lỗi UV / LV (Under voltage – thấp áp)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Màn hình hiển thị “UV”, “LV”, “Under voltage”.

• Biến tần ngắt khi điện áp DC bus hoặc dòng điện đầu vào xuống thấp hơn ngưỡng cho phép. 

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Nguồn điện cấp yếu / sụt áp
   Khi nguồn lưới bị sụt áp (do tải lớn khác, đường dây yếu, thiết bị lớn đóng cùng lúc).

2. Dây dẫn cấp điện quá nhỏ, điện áp rơi lớn
   Khi đường dây quá dài hoặc tiết diện nhỏ, áp rơi khiến đầu vào biến tần thấp hơn định mức.

3. Contactor bypass / contactor không đóng đúng lúc
   Khi contactor không đóng hoặc chập chờn, điện áp DC bus có thể rơi trong lúc chuyển mạch. 

4. Mạch nguồn hoặc bo cấp nguồn bị lỗi
   Khi bo nguồn, cầu chỉnh lưu, điện trở sạc tụ hoặc linh kiện nguồn bị lỗi, điện áp DC không được duy trì đúng. 

5. Biến tần sử dụng chung nguồn với các thiết bị công suất lớn
   Nếu nhiều thiết bị công suất cao chung nguồn, khi đồng thời khởi động có thể làm điện áp tổng rơi.

c) Cách kiểm tra & khắc phục

1. Đo nguồn cấp & kiểm tra sụt áp

   • Dùng đồng hồ đo dòng / điện áp tại đầu biến tần để kiểm tra xem điện áp đầu vào có ổn định không.

   • Nếu nguồn yếu hoặc dao động lớn, cân nhắc dùng ổn áp hoặc nguồn riêng biệt cho biến tần.

2. Cải thiện đường dây cấp nguồn

   • Sử dụng dây dẫn có tiết diện phù hợp để giảm rơi áp.

   • Rút ngắn chiều dài đường dây nếu có thể.

3. Kiểm tra contactor / mạch bypass

   • Đảm bảo contactor đóng / chuyển mạch đúng thời điểm, không bị chập chờn.

   • Nếu contactor có vấn đề, thay contactor chất lượng tốt.

4. Kiểm tra bo nguồn / linh kiện điện tử

   • Kiểm tra cầu chỉnh lưu, điện trở sạc, tụ DC bus, linh kiện nguồn nếu bị lỗi.

   • Thay linh kiện nếu cần, hoặc gửi về trung tâm bảo hành sửa chữa.

5. Giảm tải khởi động đồng thời

   • Tránh khởi động nhiều thiết bị công suất lớn cùng lúc trên cùng nguồn.

   • Nếu cần, có thể sử dụng khởi động mềm hoặc hệ thống phân phối nguồn riêng cho biến tần.

6. Lỗi GFT (Ground Fault – Chạm đất / Dòng lỗi đất)

a) Dấu hiệu / mã lỗi

• Biến tần hiển thị “GFT”, “Ground Fault”, hoặc ký hiệu tương đương. 

• Ngắt khi phát hiện dòng lỗi chạm đất vượt ngưỡng.

b) Nguyên nhân thường gặp

1. Cáp motor hoặc đầu nối bị chạm đất / hỏng cách điện
   Dây cách điện kém, lộ lõi dẫn, vỏ bên ngoài bị tổn hại.

2. Động cơ bị cách điện bị suy giảm
   Lõi motor có vết nứt, chịu nhiệt cao, cách điện bị hỏng.

3. Kết nối đất hệ thống không đúng / chập mát
   Khi điểm đất của biến tần hoặc hệ thống điện không đúng, có thể tạo dòng lỗi giữa pha và đất.

4. Sự cố bê